Onderzoek en publicaties

De Health Campus van de Universiteit Leiden is de thuisbasis van Gezond en Gelukkig Den Haag. Op de Health Campus vindt veel onderzoek plaats dat relevant is voor onze thema’s. Hieronder vijf voorbeelden:

Promotietraject samenwerkingsvraagstukken transitie in de zorg

Netwerksamenwerking bij GGDH onderzocht

Promovenda: Roos van Lammeren (LUMC)

Geleerde lessen met betrekking tot domeinoverstijgende samenwerking – De casus van Gezond en Gelukkig Den Haag.

In dit promotietraject wordt onderzocht hoe domeinoverstijgende samenwerkingen op gang kunnen komen, met de focus op het medisch en sociaal domein. Wat zijn hiervan de belangrijkste kenmerken? Dit wordt op verschillende niveaus onderzocht: van het regionale beleidsnetwerk Gezond en Gelukkig Den Haag tot in de wijk waar professionals en inwoners elkaar beter proberen te vinden. Het eerste deel is gericht op de samenwerkingen binnen het beleidsnetwerk Gezond en Gelukkig Den Haag.

Het tweede deel van het promotietraject focust zich op de samenwerkingen in de wijk tussen het formele en informele netwerk. Dit gebeurt door het monitoren van De Verbinders, onderdeel van Sociaal Contract Moerwijk. Dit is een interdisciplinair team dat zowel professionals van verschillende organisaties als inwoners dichter bij elkaar probeert te brengen op het thema mentale gezondheid.

Monitoring is door middel van actie onderzoek waarbij er constant reflectie- en terugkoppelmomenten zijn met het team. De focus ligt op hoe professionals en inwoners, met tussenkomst van het team als zogenoemde boundary spanners, beter kunnen samenwerken. Daarnaast is een netwerkanalyse uitgevoerd. Deze wordt herhaald om ook de ontwikkeling van het netwerk te kunnen analyseren.

Als laatste wordt onderzoek gedaan naar de resultaten van Welzijn op Recept in Den Haag, wat ook een samenwerking is tussen medisch en sociaal domein. Hoe kan deze samenwerking worden versterkt? Er wordt beschrijvend gekeken naar welke groep wordt bereikt met Welzijn op Recept en of deze groep na de interventie zelf de weg naar welzijn kan terugvinden. En dus niet weer aanklopt bij de huisarts. Een vervolgstap is om het effect van de interventie te berekenen.

Understanding health interventions

Onderzoeker: Nicole Halve

Kwantitatief onderzoek naar de effecten van interventies op populaties, o.a. op de groep jongeren in residentiële zorg 18-/18+ en de effecten van de doorbraakmethode. Samen met Instituut voor Publieke Waarden.

Onderzoek naar syndemics in Moerwijk

Onderdeel van onderzoek naar gezondheidsverschillen in Den Haag en Leiden in kader van de Nationale Wetenschapsagenda.

Wie leert van wie? Onverwachtse lessen uit wijkonderzoek – Gezond en Gelukkig Den Haag

‘Geen dik onderzoeksrapport, maar veranderingen waar iedereen iets aan heeft’

Erkenning en herkenning bij project Bloesem – Gezond en Gelukkig Den Haag

Onderzoek op stoom: ‘We zoeken de verhalen achter de cijfers’

Onderzoek naar het verminderen van de opeenstapeling van gezondheids- en sociale problemen

Video met uitleg over Syndemics

Verslag bijeenkomst in Moerwijk 

Website Health Campus

Onderzoekers: Marieke Breed (LUMC en HHS) en Nienke Slagboom (medisch antropoloog, onderzoeker LUMC)

In wijken waar inwoners zorgen hebben over inkomen, wonen en werk, bestaat een hoger risico op slechte gezondheid. Wat vervolgens leidt tot meer stress en nieuwe gezondheidsproblemen. Dit patroon van clustering van meerdere gezondheidsproblemen en sociale problemen wordt ook wel syndemics genoemd.

Omdat de maatschappelijke problemen samenhangen met de gezondheid van een wijk of buurt, is een structurele aanpak nodig. Echter, met ons huidige beleid lukt het nog onvoldoende deze syndemische kwetsbaarheid in individuen en wijken te voorkomen.

Om de gezondheidsongelijkheden te verminderen, wordt onderzocht hoe de veerkracht van gemeenschappen versterkt kan worden om met syndemische kwetsbaarheid om te gaan. In deze onderzoek aanpak staan gestapelde problemen in gezinnen uit twee wijken (een in Leiden en een in Den Haag) centraal.

Uniek aan de aanpak is dat wordt samengewerkt met wijkonderzoekers. Het onderzoeksteam bestaat daarmee uit inwoners, professionals, studenten, ervaringsdeskundigen en wetenschappers. Eerst verzamelen zij data om te begrijpen hoe het zit; zij zoeken naar patronen en het verhaal achter de cijfers.

Vervolgens is worden samen oplossingen bedacht en gecreëerd. Doel van dit actieonderzoek is om echt zaken te veranderen, zodat de situatie van de gezinnen verbetert.

Promotietraject Nudging

Onderzoek naar passende interventies voor gezond gedrag: nudges in de supermarkt – Gezond en Gelukkig Den Haag

Promovenda: Loes van den Bekerom (Health Campus Den Haag)

Er bestaan veel interventies om gezondheid te bevorderen, maar vaak weten we niet precies waarom die wel of niet werken. Daar willen we meer over leren. Ook zien we dat bestaande interventies vaak vooral effectief zijn voor mensen met een hogere SES.

Een reden hiervoor lijkt te zijn dat interventies te veel uitgaan van zelfredzaamheid of ‘doenvermogen’ van burgers: de vaardigheid om in actie te komen, met tegenslagen om te gaan en gedrag vol te houden. Bij mensen met een lagere SES werken deze interventies niet altijd. Wij onderzoeken daarom juist technieken die meer gericht zijn op het in gang zetten van automatische, meer onbewuste processen die gedrag beïnvloeden.

Nudging is een verandering in de omgeving waar mensen een keuze maken om zo, onbewust, die keuze te beïnvloeden.

Voor dit onderzoek zijn bijvoorbeeld de snacks bij de kassa van een supermarkt in Moerwijk vervangen door gezonde tussendoortjes. En? Er worden meer producten verkocht als ze bij de kassa liggen, maar dit zijn er nog steeds relatief weinig in vergelijking met het totale aantal producten dat per dag over de toonbank gaat.

Ook zagen we dat de verkoop van ongezonde snacks niet verandert als deze in plaats van bij van de kassa op een andere plek in de winkel liggen. Dus ook als deze producten minder binnen handbereik zijn, worden ze nog steeds net zo vaak gekocht.

Door met onderzoek dieper in te gaan op de onderliggende mechanismes, krijgen we inzicht in waarom bepaalde interventies bij bepaalde groepen wel of niet werken.

Onderzoek naar implementatie van leefstijl in de zorg

DIABLEND: Blended leefstijlzorg voor DM type 2 – Health Campus Den Haag

Diablend: gezonde leefstijl op maat voor Hagenaars met diabetes type 2 – Gezond en Gelukkig Den Haag

Gezond en Gelukkig Den Haag treedt toe tot wereldwijd netwerk ‘Cities for Better Health’ – Gezond en Gelukkig Den Haag

Programmamanager onderzoek: Rimke Vos (universitair docent LUMC)

In oktober 2020 is het gestart met het Diablend programma. Het doel van Diablend was om leefstijlinterventies voor mensen met type 2-diabetes te optimaliseren, te beginnen in twee achterstandswijken in Den Haag: de Schilderswijk en Bouwlust-Vrederust.

Hiervoor zijn naast interviews met bewoners ook design sessies georganiseerd met een diverse groep stakeholders uit medisch en sociaal domein, de gemeente, bouwbedrijven en de inwoners zelf. Met als doel: ophalen hoe in deze wijken beter aan een gezonde leefstijl kan worden gewerkt.

In Bouwlust-Vrederust kwam naar voren dat lijkt dat er veel groen is, maar dat dit niet vrij toegankelijk of makkelijk bereikbaar groep is. Bij herontwikkeling van de wijk is daarom ook gekeken naar hoe een gezonde leefstijl te stimuleren. In de Schilderswijk kwam o.a. naar voren dat er veel initiatieven zijn, maar dat het soms lastig is om hiervan op de hoogte te blijven en al deze initiatieven te vinden.

De groepsconsulten die gestart zijn nadat de Diablend inventarisatie afgerond was, vullen mooi dit gat op. De Health Campus evalueert de groepsconsulten op belemmerende en bevorderende factoren om vervolgens strategieën te ontwikkelen voor opschaling en borging van de groepsconsulten.

Ook onderzoekt de Health Campus hoe de medische groepsconsulten beter kunnen worden geïntegreerd met bestaande sociale bijeenkomsten in de wijk (met subsidie via Cities for Better Health netwerk) en hoe de materialen beter aan te laten sluiten op de leefwereld van de inwoners (met behulp van een voucher van Coalitie leefstijl in de Zorg).

Na afronding van de Preventiecoalitie lopen deze vijf onderzoeken door, waardoor we kunnen blijven leren, delen en inspireren.

Overige onderzoeken

Overige onderzoeken vanuit Health Campus:

Hoe bevalt de Baby Groente Tas?
Onderzoeker: Laura van der Velde (Health Campus Den Haag)

Onderzoek leefomgeving en diabetes
Onderzoeker: huisarts in opleiding Anouk Smit (Health Campus Den Haag)

‘Het begint met aansluiten bij de doelgroep’
Promovenda: Loes van den Bekerom (Health Campus Den Haag)

HIS-ervaringen: ‘Pas als je echt samen gaat creëren, zie je wat daarbij komt kijken.’
Onderzoekers: Janine Vervoordeldonk (senior adviseur gezondheidsbevordering, GGD Haaglanden) en Janna Goijaerts (promovenda op gezondheidsongelijkheid, LUMC)

Participatief actieonderzoek, Moerwijk. Beperkt vervolg loopt (adverse childhood experience).
Onderzoeker: Wilma van der Vlegel (participatief actieonderzoeker)

Onderzoek predicting hotspotters in Urban the Hague (afgerond).
Onderzoeker: huisarts in opleiding Vera Tiemes (Health Campus Den Haag)

Het lectoraat Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving richt zich op het bevorderen van een gezonde leefstijl van jeugd (4-24 jaar) in de regio Haaglanden. Dit doen zij door samen met (toekomstige) professionals en de doelgroep innovatieve producten, programma’s en diensten te ontwikkelen die lichamelijke activiteit en gezonde voedingskeuzes bevorderen. Naast de ontwikkeling houdt het lectoraat zich ook bezig met implementatie en evaluatie. De wensen, behoeften en belevingswereld van de doelgroep staan centraal. Vandaar dat onderzoeksvragen uit de praktijk worden opgepakt. Samen met de professionals uit die praktijk. Enkele onderzoeken:

• Onderzoek speelvriendelijke steden: “Het perspectief van kinderen is belangrijk”
  Onderzoeker: Gerben Helleman (Haagse Hogeschool)
• Spelen en ontmoeten bij De Mussen – Gezond en Gelukkig Den Haag

Reflexief monitoren

De gemeente Den Haag implementeert en monitort de Haagse Preventieaanpak en houdt aansluiting bij het Nationaal Programma Zuidwest. Voor de buurtagenda van het bondgenotenoverleg in Moerwijk is de gemeente in 2023 gestart met reflexief monitoren.

Evaluatie wijkpreventieaanpak

Onderzoekers: Irene van de Meer en Marjolein Donker (afdeling Epidemiologie & Beleidsadvies)

In samenwerking met de Health Campus evalueert GGD Haaglanden in de periode 2024-2026 de wijkpreventieaanpak. Doel van het onderzoek is meer inzicht te krijgen in de werkwijze en de impact. Door op verschillende manieren en met verschillende mensen te kijken naar wat er gebeurt, draagt het onderzoek bij aan een lerende aanpak. De onderzoeksvragen zijn:

1. Hoe worden de bouwstenen en de werkwijze wijkpreventieaanpak toegepast?
2. Hoe is de impact van deze aanpak te meten?
3. Welke impact zien we van de wijkpreventieaanpak?

Om de onderzoeksvragen te beantwoorden, wordt gebruik gemaakt van observaties (in de wijken), gesprekken/interviews (in de wijken en met universiteiten/onderzoeksinstellingen) en literatuuronderzoek (wetenschappelijk en open bronnen). Interviews worden uitgevoerd in lijn met de realist evaluation waarin wordt gezocht naar onderliggende mechanismen voor inzicht in wat werkt, voor wie en waarom.

Voor het volgen van (onverwachte) invloeden uit de omgeving wordt de tijdlijnmethode ingezet. Mochten deze methodieken te weinig opleveren of als er nieuwe inzichten komen, dan kan worden overgestapt naar andere methodieken. Dit sluit aan bij de tweede onderzoeksvraag: het is ook zoeken naar hoe de impact te meten is van een werkwijze als de wijkpreventieaanpak.

Minimaal twee keer per jaar worden (voorlopige) resultaten teruggekoppeld aan betrokken medewerkers, het leernetwerk en de gemeente voor reflectie op de resultaten, haalbaarheid van de gebruikte onderzoeksmethodieken en voor toepassing van de resultaten in de praktijk. Ook is er afstemming met andere onderzoekers om de toepassing van de methodieken te evalueren.

De GGD is een actieve onderzoekspartner. Met ZonMW subsidies heeft zij onderstaand project en onderzoeken opgepakt m.b.t. een gezonde leefomgeving (contactpersoon: Niels Gerrits):

• Onderzoek Kennisontwikkeling voor de gezonde leefomgeving in kwetsbare wijken. Dit onderzoek richt zich op drie projecten in Zuidwest: sportpark/beweegroute, de binnentuinen en de speeltuin. Rode draad in deze projecten is de samenwerking met inwoners (wijkpreventieaanpak).
• Toepassen van kennis voor een gezonde leefomgeving gericht op De Gaarden in Den Haag Zuidwest. Dit project biedt een inspirerende praktijkaanpak voor gezonde stedelijke ontwikkeling. Het doel is om een gezonde en uitnodigende leefomgeving te creëren die aansluit bij de lokale behoeften. We passen de methode ‘placetesting’ toe om samen met inwoners van De Gaarden en lokale professionals te werken aan veilige en stimulerende plekken voor ontmoeting, spel, beweging en rust. We experimenteren met fysieke ingrepen en activiteiten in de buitenruimte. De actieve deelname en ervaring van inwoner en beleidsmedewerker is belangrijk voor het leren, delen en inspireren. Met als resultaat: meer inzicht en betrokkenheid.

Andere onderzoeken:

Haalbaarheidsonderzoek naar een Haagse versie van De Gezonde Basisschool van de Toekomst

Scriptiewerkplaats

De scriptiewerkplaats Den Haag Zuidwest is het onderwijsprogramma van de universiteiten in Leiden, Delft en Rotterdam. Doel van deze ‘werkplaats’ is om studenten actief verbinding te laten maken met beleid én praktijk: onderzoek door studenten is direct gekoppeld aan actuele uitdagingen in Den Haag Zuidwest.

Voor de onderzoeken werken de studenten op een locatie in Zuidwest waar bewonersinitiatieven plaatsvinden en professionals in de wijk werken. Zo leren de studenten de verschillende betrokken partijen kennen, zoals woningbouwcorporaties, lokale buurtprofessionals en de inwoners van Den Haag Zuidwest (contactpersoon: Mandy Koenraads).

Meer informatie:
Algemeen: https://www.scriptiewerkplaats-dhzw.nl/home
Output: https://www.scriptiewerkplaats-dhzw.nl/onderzoeksarchief/scripties

Maatschappelijke trajecten:

• Onderzoek VWS in het kader van Juiste zorg op de juiste plek: analyse systeemknelpunten GGDH.

Stages & traineeships binnen Gezond en Gelukkig Den Haag:

• Traineeship Elske van Aalderen: Lessen en inzichten op het gebied van burgerparticipatie in Den Haag (2020)
  • Traineeship Davis Attia over preventie en burgerparticipatie: verbinding en aansluiting van gemeentelijk beleid, beleid van het stadsdeel en uitvoering in Haagse achterstandswijken om impact te realiseren. Hierbij actief samenwerken met huisartsen, Hadoks (regionale huisartsenorganisatie), JMO-organisatie en Xtra (welzijn) voor aansluiting sociaal medisch domein (2020).
• Stage Hannah van Dijk: Leefstijl als medicijn (2023).
• Stage Tara Kwakkernaat: Structureel bekostigen groepsconsulten is complex (2024).
• Stage Julia Slijper: Evaluatie Mobiel Gezondheidsteam (2024).

Wetenschappelijke publicaties:

Ardesch, F. H., Meulendijk, M. C., Kist, J. M., Vos, R. C., Vos, H. M. M., Kiefte-de Jong, J. C., Spruit, M., Bruijnzeels, M. A., Bussemaker, M. J., Numans, M. E., & Struijs, J. N. (2023). The introduction of a data-driven population health management approach in the Netherlands since 2019: The Extramural LUMC Academic Network data infrastructure. Health Policy, 132, 104769. https://doi.org/10.1016/j.healthpol.2023.104769

Van Der Vlegel-Brouwer, W., Eelderink, M., & Bussemaker, J. (2023). Participatory Action Research as a Driver for Health Promotion and Prevention: A Co-creation Process Between Professionals and Citizens in a Deprived Neighbourhood in the Hague. International Journal of Integrated Care, 23(4), 13. https://doi.org/10.5334/ijic.7560

Van Eijk, C., Van Der Vlegel-Brouwer, W., & Bussemaker, J. (2023). Healthy and Happy Citizens: The Opportunities and Challenges of Co-Producing Citizens’ Health and Well-Being in Vulnerable Neighborhoods. Administrative Sciences, 13(2), 46. https://doi.org/10.3390/admsci13020046

Van Heteren, F., Raaphorst, N., Groeneveld, S., & Bussemaker, J. (2023). Professionals’ health conceptions of clients with psychosocial problems: An analysis based on an empirical exploration of semi-structured interviews. International Journal of Nursing Studies Advances, 5, 100120. https://doi.org/10.1016/j.ijnsa.2023.100120

Van Heteren, F., Raaphorst, N. J., & Bussemaker, J. M. (2024). Health promotion roles shaped by professional identity: An ethnographic study in the Netherlands. Health Promotion International, 39(1), daad195. https://doi.org/10.1093/heapro/daad195

Kist JM, Vos HMM, Vos RC, Mairuhu ATA, Struijs JN, Vermeiren RRJM, van Peet PG, van Os HJA, Ardesch FH, Beishuizen ED, Sijpkens YWJ, de Waal MWM, Haas MR, Groenwold RHH, Numans ME, Mook-Kanamori D. Data Resource Profile: Extramural Leiden University Medical Center Academic Network (ELAN). Int J Epidemiol. 2024 Jun 12;53(4):dyae099. doi: 10.1093/ije/dyae099.

Kist JM, Vos RC, Mairuhu ATA, Struijs JN, van Peet PG, Vos HMM, van Os HJA, Beishuizen ED, Sijpkens YWJ, Faiq MA, Numans ME, Groenwold RHH. SCORE2 cardiovascular risk prediction models in an ethnic and socioeconomic diverse population in the Netherlands: an external validation study. EClinicalMedicine. 2023 Feb 16;57:101862. doi: 10.1016/j.eclinm.2023.101862. eCollection 2023 Mar.

Nieuwenhuijse EA, Vos RC, van den Hout WB, Struijs JN, Verkleij SM, Busch K, Numans ME, Bonten TN. The Effect and Cost-Effectiveness of Offering a Combined Lifestyle Intervention for the Prevention of Cardiovascular Disease in Primary Care: Results of the Healthy Heart Stepped-Wedge Trial. Int J Environ Res Public Health. 2023 Mar 13;20(6):5040. doi: 10.3390/ijerph20065040.

Van Grondelle SE, Van Bruggen S, Rauh SP, Van der Zwan M, Cebrian A, Seidu S, Rutten GEHM, Vos HMM, Numans ME, Vos RC. The impact of the covid-19 pandemic on diabetes care: the perspective of healthcare providers across Europe. Prim Care Diabetes. 2023 Apr;17(2):141-147. doi: 10.1016/j.pcd.2023.02.002.

Doornenbal BM , van Zutphen T , Vos RC , Haisma H , van den Akker-van Marle ME , Kiefte-de Jong JC. Development and validation of a Context-sensitive Positive Health Questionnaire (CPHQ) to measure health (PPR:PPR552759). medRxiv, 2022.

van Smoorenburg S, Kist JM, Vos RC, Vos HHM. First experiences with an innovative algorithm and integrational care: prevention of cardiovascular diseases after hypertensive disorder or diabetes in pregnancy. BMJ Open 2023 2023 Aug 17;13(8):e066198. doi: 10.1136/bmjopen-2022-066198.

Smit AK, Vos RC, Verkleij SM, Busch K, Kiefte-de Jong JC, Bonten T. Implementation of a Group-Based Lifestyle Intervention Programme (Healthy Heart) in General Practices in the Netherlands: a Mixed-Methods Study. BJGP Open 2023; DOI: 10.3399/BJGPO.2023.0064.

Nieuwenhuijse EA, van Hof TB, Numans ME, Struijs JN, Vos RC. Are social determinants of health associated with the development of early complications among young adults with type 2 diabetes? A population based study using linked databases.Prim Care Diabetes. 2023 Jan 17:S1751-9918(23)00003-7. doi: 10.1016/j.pcd.2023.01.002. Online ahead of print.

van Grondelle SE, van Bruggen S, Meijer J, van Duin E, Bots ML, Rutten G, Vos HMM, Numans ME, Vos RC. Opinions on hypertension care and therapy adherence at the healthcare provider and healthcare system level: a qualitative study in the Hague, Netherlands. BMJ Open. 2022 Jul 8;12(7):e062128. doi: 10.1136/bmjopen-2022-062128.

Nieuwenhuijse EA, Struijs JN, Sutch SP, Numans ME, Vos RC. Achieving diabetes treatment targets in people with registered mental illness is similar or improved compared with those without: Analyses of linked observational datasets. Diabet Med. 2022 Jun;39(6):e14835. doi: 10.1111/dme.14835

Doornenbal BM, Vos RC, Van Vliet M, Kiefte-De Jong JC, van den Akker-van Marle ME. Measuring positive health: Concurrent and factorial validity based on a representative Dutch sample. Health Soc Care Community. 2021 Nov 18. doi: 10.1111/hsc.13649.

Kist JM, Smit GWG, Mairuhu ATA, Struijs JN, Vos RC, van Peet PG, Vos HMM, Beishuizen ED, Sijpkens YWJ, Groenwold RHH, Numans ME. Large health disparities in cardiovascular death in men and women, by ethnicity and socioeconomic status in an urban based population cohort. EClinicalMedicine, 2021. 40: p. 101120.

van Niel J, Geelhoed-Duijvestijn PHLM, Numans ME, Kharagjitsing AV, Vos RC. Type 2 diabetes in South Asians compared to Europeans: higher risk and earlier development of major cardiovascular events irrespective of the presence and degree of retinopathy. Results from The HinDu The Hague Diabetes Study. Endocrinology, Diabetes & Metabolism. 2021 Mar 18;4(3):e00242.

Vakpublicaties:

Van Aalderen, E., & Bussemaker, J. (2020). Burgerparticipatie in (Gezond en Gelukkig) Den Haag. Epidemiologisch Bulletin, 55(4).

Van der Vlegel-Brouwer, W., & Bussemaker, J. (2021). Geluk en gezondheid: Een co-creatieproces met bewoners in Den Haag (Momentum voor de menselijke maat; praktijklessen voor zorg en welzijn, pp. 19-23). Movisie.