Computer says no: Knelpunten in de Haagse ggz-keten in kaart gebracht

9 februari 2022, 11:10

Waar lopen professionals en de gemeente tegenaan in de ggz? Onderzoeker en adviseur Najla van Veen maakte een analyse in opdracht van de systeemtafel van Gezond en Gelukkig Den Haag. Want oplossen van knelpunten begint met in kaart brengen en snappen wat er op systeemniveau gebeurt.  ‘Door uit te zoomen kunnen we met elkaar duurzame verbeteringen aanbrengen.’

Najla van Veen heeft van origine een ‘zorgbril’, ze werkte jaren als verpleegkundige. Inmiddels kijkt ze breder naar het veld, als verbindingsofficier onderzoekt en adviseert ze hoe we anders zullen moeten gaan werken om passende zorg te kunnen blijven leveren. Het in kaart brengen van de ervaren systeemknelpunten in de ggz-keten, past dus goed in haar straatje.

Ze licht toe: ‘Ervaren knelpunten vanuit het perspectief van de professional zie ik als een eerste noodzakelijke stap om op systeemniveau te kijken waar mensen in de praktijk tegenaan lopen. Vandaaruit kunnen we het anders organiseren. Geen analyse dus die in een la verdwijnt, maar een basis om te gaan handelen. Maar dan wel vanuit het grote plaatje in plaats van ad hoc in een van de vele silo’s iets aan te passen. Dat zorgt alleen maar voor meer complexiteit.’

Gemeenschappelijk beeld

Kees Ritsema van Eck, opgavemanager zorgstelsels van de gemeente Den Haag, vult aan: ‘Aan de systeemtafel gaat het nooit over één partij, maar om het beter werkend krijgen van het systeem. Dat krijgen we alleen voor elkaar vanuit een gemeenschappelijk beeld van de knelpunten. Deze analyse maakt inzichtelijk hoe ingewikkeld de sector in elkaar zit en hoe complex daarmee een soepele samenwerking rondom de cliënt is.’

De analyse heeft de maar liefst 334 aanbieders in Den Haag gecategoriseerd naar aanbieders, financiële lijnen en doelgroepen. Daarnaast zijn diepte-interviews gevoerd met huisartsen en (jeugd)psychiaters, maar ook met gemeenteambtenaren (JMO), GGD Haaglanden en inkopers van de zorgverzekeraar. De gesprekken maakten duidelijk tegen welke systeemproblemen verwijzers aan lopen op basis van willen, kunnen of niet mogen.

Computer says no

Problemen waarbij, zoals Van Veen het omschrift ‘computer says no’; wanneer samenwerking door regelgeving niet mogelijk is, er geen financiering of infrastructuur voor is, of deze heel ingewikkeld is vormgegeven. ‘We hebben allerlei systemen en afspraken opgetuigd, maar moeten ons afvragen hoe logisch deze allemaal zijn en hoe het voor de patiënt is.’

Al snel viel het Van Veen op dat er geen totaaloverzicht is voor verwijzers. ‘Iedereen werkt in eigen systemen. Van de website met de sociale kaart maken mensen weinig gebruik. Ook waar patiënten naar toe gaan, is niet in een overzicht te zien.’ De chaos heeft ze inzichtelijk geprobeerd te maken in een afbeelding. ‘En dit is dus ook wat de patiënt ziet. Logisch dus dat die door de bomen het bos niet meer ziet.’

Samen breder kijken

Ook inhoudelijk, als het gaat om behandeling van cliënten, ziet ze knelpunten. ‘Stel, iemand is stabiel, verlaat de ggz en komt terug bij de huisarts. Die kan dan na een tijd niet meer laagdrempelig overleggen met een therapeut, bijvoorbeeld over aanpassen van de dosering van medicatie. Hierdoor vindt onnodige verschuivingen plaats waar uiteindelijk de patiënt de dupe van is.’

Je zou denken, voeg een nieuwe betaalregel toe en het is opgelost, maar zo simpel is het dus juist níet, stelt ze. ‘Want wie is dan uiteindelijk verantwoordelijk voor de patiënt? Dan creëer je een nieuw probleem. Zo’n voorbeeld geeft dus precies aan dat we breder met elkaar moeten kijken om tot duurzame oplossingen te komen.’

Medisch en sociaal domein

Gelukkig, vertelt Van Veen, merkt zij dat de wil om het anders te doen er bij iedereen is. Ook ziet ze het medisch en sociaal domein meer naar elkaar toe bewegen. Van Veen: ‘De gemeente zorgt met een casusregisseur nu bijvoorbeeld dat alle hulpverleners rondom mensen met ernstige psychiatrische problemen elkaar spreken en buiten hun silo’s denken. Een mooie ontwikkeling.’

Want, zo stelt ze, geestelijke gezondheid mag dan wel een individueel probleem lijken, het heeft wel maatschappelijke impact én kan samenhangen met externe factoren, zoals bij een depressie die wordt gevoed door schuldenproblematiek. ‘Ik probeer te kijken of de dingen die we doen logisch zijn voor de inwoner van Den Haag, in plaats van dat het systeem het dicteert. Dat de gemeente met zo’n casusregisseur meer leiding neemt, vind ik kloppend vanwege de bijna holistische blik.’

Volgende stap

Met dit rapport als startpunt gaat de systeemtafel nu samen kijken naar passende oplossingen. ‘Deze analyse maakt het vraagstuk waar we mee te maken hebben concreet en inzichtelijk’, vertelt Ritsema van Eck. ‘Alle vertegenwoordigers van het netwerk om de cliënt heen – van huisartsen, ggz en gemeente tot welzijn en de verzekeraar – gaan nu weer om de tafel voor het vervolg.’