Onderzoek naar passende interventies voor gezond gedrag: nudges in de supermarkt

17 maart 2023, 11:00

Wat kan zorgen voor gedragsverandering bij inwoners van wijken met een lagere sociaal economische status (SES)? Loes van den Bekerom onderzoekt het als promovenda bij Health Campus Den Haag. Ze heeft in kaart gebracht of nudging het gedrag van mensen in een Moerwijkse supermarkt beïnvloedt. Dat levert interessante eerste bevindingen op.

Wat hebben jullie in Moerwijk onderzocht?

‘We onderzoeken technieken die gedrag kunnen veranderen. Nudging is daar een voorbeeld van. Hierbij maakt een kleine aanpassing in de omgeving waarin een keuze plaatsvindt, een bepaalde optie makkelijker. In een supermarkt in Moerwijk hebben we deze techniek toegepast door een peridode van 4 weken gezondere producten bij de kassa neer te leggen, in plaats van de ongezonde snacks die daar meestal liggen.’

En?

‘We zien dat de verkoop van gezondere producten hoger is als ze bij de kassa liggen, dan wanneer die producten op een andere plek in de winkel liggen. Dit is natuurlijk maar een klein onderdeel van dit onderzoeksproject, maar er is dus een effect zichtbaar van locatie en nabijheid op voedselkeuzes. Maar we zagen ook dat het aantal verkochte gezondere snacks laag bleef en slechts werd verhoogd tot gemiddeld drie per dag.

Er worden dus meer van dit soort producten verkocht als ze bij de kassa liggen, maar dit zijn er nog steeds relatief weinig in vergelijking met het totale aantal producten dat per dag over de toonbank gaat. Ook zagen we dat de verkoop van ongezonde snacks niet verandert als deze in plaats van bij van de kassa op een andere plek in de winkel liggen. Dus ook als deze producten minder binnen handbereik zijn, worden ze nog steeds net zo vaak gekocht.

Tenslotte hebben we een vragenlijst afgenomen bij de bezoekers van deze supermarkt. Hieruit blijkt dat mensen het over het algemeen belangrijk vinden om gezond te eten, en dat vooral de prijs van producten een heel bepalende factor is voor mensen om gezonde(re) keuzes te maken.’

Waarom is het belangrijk om dit soort technieken te onderzoeken?

‘Er bestaan veel interventies om gezondheid te bevorderen, maar vaak weten we niet precies waarom die wel of niet werken. Daar willen we meer over leren. Ook zien we dat bestaande interventies vaak vooral effectief zijn voor mensen met een hogere SES. Een reden hiervoor lijkt te zijn dat interventies te veel uitgaan van zelfredzaamheid of ‘doenvermogen’ van burgers: de vaardigheid om in actie te komen, met tegenslagen om te gaan en gedrag vol te houden. Bij mensen met een lagere SES werken deze interventies niet altijd. Wij onderzoeken daarom juist technieken die meer gericht zijn op het in gang zetten van automatische, meer onbewuste processen die gedrag beïnvloeden.’

En hoe gaat het onderzoek nu verder?

‘We gaan nog een experiment met een andere nudge uitvoeren, waarbij we het effect op mensen met een hogere SES vergelijken met die op mensen met een lagere SES. Daarnaast zullen we de effectiviteit onderzoeken van bijvoorbeeld implementatie intenties. Dat zijn concrete ‘als-dan’ plannen, die situaties koppelen aan het uitvoeren van het gewenste gedrag om doelen te bereiken.

En we willen dieper ingaan op de onderliggende mechanismes, zodat we ook begrijpen waarom zulke interventies bij bepaalde groepen wel of niet werken. Tenslotte zullen we aanbevelingen doen om de inzichten te vertalen naarbeleid en bestuur, zodat dat beter aansluit bij de behoeften van mensen die in sociaal minder goede omstandigheden leven.’


Op de Health Campus van de Universiteit Leiden vindt veel onderzoek plaats dat relevant is voor onze thema’s. Reden om hier regelmatig aandacht aan te besteden op onze kanalen.


 


Gezond en Gelukkig Den Haag is een samenwerking tussen