Onderzoek op stoom: ‘We zoeken de verhalen achter de cijfers’

21 november 2023, 18:49

In Moerwijk leiden gestapelde problemen tot meer sociale en medische klachten bij alleenstaande ouders en hun kinderen. Dat laten bevindingen van het lopende onderzoek Countering Syndemics zien. Tijdens een avond met bewoners, beleidsmakers en professionals gaan de onderzoekers met elkaar op zoek naar de verhalen achter de cijfers.

Tientallen geïnteresseerden zijn afgekomen op een bijeenkomst in de Da Vinci School in Moerwijk. Onder hen bewoners en professionals uit Moerwijk, maar ook beleidsmakers en de community builder van de gemeente. Onderzoekers Marieke Breed, Nienke Slagboom en Samantha Groenestein praten de wijk bij over hun 4-jarige project, waarmee ze nu een jaar onderweg zijn.

In Moerwijk, net als in Stevenshof in Leiden, brengen zij namelijk medische én sociale problemen in kaart. Deze gaan vaak hand in hand en kunnen elkaar versterken. Ook de omgeving waarin mensen wonen en opgroeien speelt hierin een grote rol. Naar dat totaalplaatje kijken is volgens de onderzoekers belangrijk om echt iets aan de problematiek te kunnen doen.

Denken én doen

Want juist die actie is een belangrijk onderdeel van dit onderzoeksproject. Bewoners, beleidsmakers en professionals gaan als co-onderzoekers aan de slag om problemen in kaart te brengen, maar vooral om daarna met elkaar passende oplossingen te creëren. Afgelopen jaar heeft Marieke in Moerwijk al veel gesprekken gevoerd en meegekeken in de praktijk.

Ook is er kennis verzameld en geanalyseerd over clustering en samenhang van medische en sociale problemen. Waar komen ze voor en bij wie? Hiervoor zijn data gebruikt vanuit het CBS en huisartsen. Samantha deelt met de groep wat uit deze gegevens naar voren komt. Deze resultaten laten zien hoe sociale factoren, zoals een ongunstige levensgebeurtenis, samenhangen met fysieke aandoeningen, zoals buikklachten of huidaandoeningen.

Tellen en vertellen

‘Alleenstaand ouderschap’ blijkt een sociale factor die bij het merendeel van de clusteringen van gezondheidsaandoeningen terugkeert. Reden voor de onderzoekers om dieper in te willen gaan op de gestapelde problemen waar alleenstaande ouders en hun kinderen mee te maken hebben. “Deze cijfers zijn maar een deel van het verhaal”, vertelt Samantha. “De verhalen achter de getallen zijn net zo belangrijk.”

Zoals onderzoeker Nienke Slagboom toelicht: “Het gaat niet alleen om tellen, maar ook om vertellen. Door die verhalen snappen we waarom bepaalde problemen ontstaan en zichtbaar zijn. En we kunnen leren wat helpt om weg te bewegen van dat pad.”

De wortels

Op zoek naar die oorzaken gaan de bezoekers met elkaar aan de slag. Op grote vellen tekenen zij een boom. De takken en bladeren staan voor de zichtbare fysieke en mentale problemen, zoals die uit de cijfers naar voren komen. De deelnemers krijgen de opdracht om in de wortels de oorzaken die zij zien op te schrijven. Een ander groepje brengt met een tekening in kaart hoe het vangnet voor alleenstaande ouders en kinderen er nu uitziet. Wat is er al en hoe werken deze partijen samen, of juist niet?

Een van de aanwezigen op deze avond is Latifa. Zij tekent een dikke lijn tussen de Moerwijk Moeders en de community builder, die op de afbeelding fungeert als spil in het web. Latifa heeft zich opgegeven om als co-onderzoeker mee te doen met het onderzoek. Zo wil ze ervoor zorgen dat ook de ervaringen van mensen die het lastig vinden om hun ervaringen in zo’n onderzoek te delen, door bijvoorbeeld moeite met de taal, gehoord worden.

Zwakke hoop

Zelf heeft ze lange tijd weinig vertrouwen gehad in instanties. “Er werd veel verandering beloofd, maar gebeurde weinig”, vertelt ze. Maar nu er toch meer dingen verbeteren, zoals verlichting of verbetering van speeltuinen, begint ze “zwakke hoop” te krijgen dat verandering mogelijk is. En daar wil ze dan zelf graag deel van uitmaken.

“Ik heb nu het gevoel dat we echt aan het kijken zijn naar de oorzaken, zodat we iets aan de problemen kunnen doen. Als mensen in de wijk zien dat ik, als bekend en vertrouwd gezicht, ook onderdeel ben van dit project zullen zij er hopelijk ook vertrouwen in krijgen.”

Genoeg te doen

Als afsluiting van de avond vertellen de groepjes over hun bevindingen. Er klinken oorzaken als verslaving, eenzaamheid of stress. Net zoals slechte huisvesting of taalproblemen. Of het eenzijdige en ongezonde voedselaanbod in de wijk. Marieke Breed gaat alles wat op de bomen is geschreven komende tijd verder analyseren. Tegelijkertijd gaat ze met de co-onderzoekers verder aan de slag. Een ding is duidelijk, er is genoeg te doen en de betrokkenheid is hoog.

Voor co-onderzoekers vanuit de gemeente is nog ruimte binnen het project. Heb je interesse? Neem contact op met Marieke Breed via M.breed@hhs.nl