Uitwisselen en leren over leefstijlinitiatieven in de stad: “Er is heel veel!”

17 maart 2025, 15:07

Den Haag kent vele initiatieven die mensen helpen gezonder te eten en te bewegen. Maar niet iedereen is hier goed van op de hoogte. Reden om deze op het breed overleg van 12 maart met elkaar uit te wisselen en knelpunten en mogelijke oplossingen te bespreken.

“We hebben echt een beweging met elkaar in gang gezet.” Voorzitter Jet Bussemaker verkondigt het trots tijdens de aftrap van het Breed Overleg, waarin zij nog even terugblikt op de reacties op het laatste symposium, waarin we stilstonden bij 5 jaar Gezond en Gelukkig Den Haag.

Gezonde Leefstijl is een belangrijk thema voor Gezond en Gelukkig Den Haag, waarop veel gebeurt in de stad. Maar, zo stelt Jet, we zijn niet altijd op de hoogte van elkaars initiatieven en wat we van elkaar kunnen leren. Reden genoeg dus om hier met elkaar over in gesprek te gaan en de verbinding te leggen, zodat we van elkaar kunnen leren en elkaar kunnen versterken.

Het grote plaatje

Programmamanager Carlijn Ritzen neemt de deelnemers, voordat zij met de interventies aan de slag gaan, mee in ‘het grote plaatje’ van Gezond en Gelukkig Den Haag. Een belangrijk uitgangspunt is namelijk de beweging van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag naar mens en maatschappij.

Want om gezondheidsverschillen te verkleinen, is het nodig om breder te kijken dan alleen naar ziekte en zorg. Dus niet alleen om oplossen op individueel niveau wat er ‘mis’ is, maar om wat mensen wel willen en kunnen op groepsniveau. Gezondheid en gedrag dus. Met de leefstijlinterventies die vandaag aan bod komen, kijken we naar dit deel van de beweging.

Wat gebeurt er al in de stad?

Tijdens dit Breed Overleg is er ruimte voor zes initiatieven om hun aanpak te pitchen. Maar er gebeurt veel meer in de stad. Daarom hebben we een overzicht gemaakt van de bekende leefstijlinitiatieven.

Nationale wandeluitdaging: “Iedereen wil gezond oud worden, bewegen helpt daarbij”

De Bas van de Goor Foundation zet zich in om de kwaliteit van leven van mensen met diabetes te verbeteren. Onder begeleiding worden zij geholpen om stappen te zetten in hun gezondheid. Letterlijk.

Coördinator Mariëlle Durieux: Het is meer dan bewegen. Het gaat over gedragsverandering, over groepsbinding, kracht en balans, zelfmanagement en volhouden.

HAGG streeft ernaar dat ieder kind gezond kan opgroeien. Lieneke Vos, GGD Haaglanden licht toe: “Het gezin staat hierbij centraal met een gelijkwaardige relatie als uitgangspositie. De verpleegkundige of kinderleefstijlcoach staat echt naast het kind en het gezin. Want we hebben elkaar nodig om samen gezond gewoon te maken.”

2diabeat: de gezonde beweging in de wijk

2diabeat richt zich op het verbinden van inwoners en lokale professionals in de wijk die vanuit hun bestaande rol een gezonde leefstijl bevorderen bij wijkbewoners. 2 diabeat maakte de leefstijlkaart Den Haag, net als de toolbox waarin verschillende interventies staan. Daarnaast werkt 2diabeat samen met initiatiefnemer en huisarts Loïse Jacz aan de groepsconsulten in Den Haag.

Anouk Joosten over een groepsconsult in een moskee: Daar zijn hele mooie resultaten uitgekomen, zoals het stoppen met frisdrank drinken in een moskee in de Schilderswijk. Zo kunnen kleine interventies en samenwerking over domeinen heen zorgen voor een gezonde beweging in de wijk.

Hartstichting checkpunten

Na de metingen krijgen bezoekers uitleg over hun waarden en denken betrokkenen bij 2diabeat in een leefstijlgesprek met hen mee over wat zij kunnen doen om gezonder te leven en verwijzen door naar aanbod in de wijk. Met deze checkpunten wil de Hartstichting een verbindende schakel te vormen tussen de nulde en de eerstelijnszorg.

Gecombineerde Leefstijl Interventie

Het is heel belangrijk om de doelgroep op de juiste plek te krijgen. En dat is in praktijk nog best lastig. We proberen de verwijzer daarom zo goed mogelijk te informeren, zodat de patiënt op de juiste plek komt.

Gezond blijven doe je zelf, gezond blijven doen we samen!

Huisarts en initiatiefnemer Jolanda van Kesteren: Het is ongelofelijk belangrijk dat we de bewoners gaan helpen om gezond te blijven, in plaats van dat we ze maar beter blijven maken.

In gesprek over knelpunten

Hoe sluit je aan bij bewoners? Hoe behoudt je deelnemers? Het zijn bekende uitdagingen bij inzet van een leefstijlinterventie. In groepjes bespraken deelnemers vier bekende knelpunten. Lees hieronder ervaringen en tips.

1. Wat wil de bewoner? Hoe zorgen we dat interventies goed aansluiten bij behoeftes in de wijk? En hoe bereik je de mensen die het meest nodig hebben?

Uit dit gesprek kwamen een aantal praktische tips naar voren om aansluiting te vinden en de juiste doelgroep te bereiken:

• Een open houding naar de inwoners is belangrijk. Je moet tijd investeren, je moet er echt zijn, en je moet bouwen aan vertrouwen en relaties. Oprechte interesse dus, in plaats van iets willen opleggen of iets ‘komen halen’
• Werk samen met community-leiders. Sowieso kan je vaak via bewoners weer andere bewoners bereiken en zo creëer je een sneeuwbaleffect.
• Start bij bestaande plekken om elkaar te ontmoeten. Daar gebeurt vanzelf al van alles dat goed is voor gezondheid, zoals bijvoorbeeld de voedselverbindingsplekken.

2. Behoud van deelnemers: hoe zorg je ervoor dat deelnemers blijven komen/gemotiveerd blijven?

In de groep herkenden meer deelnemers uitdagingen rondom afnemende motivatie tijdens een traject. Zo is bij de GLI een grote uitstroom zichtbaar in het tweede jaar. Ook bij begeleiding van een kind met overgewicht is het lastig om kinderen aan boord te houden, als het gezin niet gemotiveerd genoeg is, of een heel ander beeld heeft van wat een gezonde leefstijl inhoudt. Begrip en steun vanuit de omgeving is dus van groot belang om motivatie op peil te houden.

Sleutelwoord hierin was ‘verbinding’ op alle facetten; bij instroom de juiste plek weten te vinden, bij behouden door het verbinden met de juiste mensen in de omgeving, en als het traject verder vordert de verbinding met andere professionals of informeel netwerk binnen medisch/sociaal domein om de gezonde leefstijl voort te blijven zetten.

3. Duurzaam in de wijk: hoe zorg je ervoor dat een interventie ook daadwerkelijk leidt tot een blijvende gedragsverandering?

Voor blijvende resultaten kwam naar voren dat het belangrijk is om aan te sluiten bij de persoon zelf: wat vindt iemand belangrijk en wat zijn zijn of haar persoonlijke doelen. Zo blijft het ook leuk,  en dat maakt het makkelijker om vol te houden. Bijvoorbeeld: graag weer eens op vakantie willen maar bang zijn om niet in de vliegtuigstoel te passen. Dan kan de vakantie een motivator zijn. Dus ga samen met de cliënt op zoek naar wat diegene leuk vindt.

Ook in deze groep bleek: Community is essentieel! Groepsbegeleiding/supportgroepen zijn effectief omdat mensen onderling steun vinden bij elkaar en het erover kunnen hebben wat helpt en wat niet. Zowel de fysieke als sociale omgeving kunnen een belemmering zijn die langdurige gedragsverandering moeilijk maakt.

• Fysieke omgeving: ongezonde omgeving, geen gezonde voorzieningen, extra moeilijk om gezonde keuzes te maken door bijv. nudging in supermarkten. Mensen worden overal om hen heen naar ongezonde leefstijlkeuzes geduwd.
• Sociale omgeving: als er geen herkenning of belang is in de sociale kring wordt gedragsverandering extra moeilijk. De omgeving moet dus ook mee veranderen, anders is het dweilen met de kraan open. En zoals een van de deelnemers aangaf: “we blijven zeker dweilen, maar het is ook fijn als de kraan wat meer dicht gaat.”

Naar onderliggende belemmerende factoren kijken

Het is belangrijk om onderliggende belemmerende factoren op te sporen en snel in het netwerk door te verwijzen naar mensen die daarbij kunnen helpen. Dus bijvoorbeeld eerst doorverwijzen naar iemand van financiën of slaapverbetering als dat eerst aangepakt moet worden voordat het mogelijk is om aan leefstijl te werken. Daarnaast belangrijk om in kleine, behapbare stapjes te werken.

 Samen blijven investeren

We moeten samen blijven investeren en er energie in blijven stoppen om aan het verbeteren van leefstijlinterventies te werken. Blijf elkaar opzoeken en met elkaar praten: GGDH is precies wat we daarvoor nodig hebben, om samen te komen en van elkaar te leren.

4. Interventie vinden: hoe en waar vind je een interventie of activiteit die passend is voor jezelf of degene voor wie je op zoek bent?

Medisch specialisten zien een omslagpunt in het medisch domein. Het belang van leefstijl krijgt een steeds serieuzere plek. Maar het is nog lastig om hier handen en voeten aan te geven. Medische professionals geven aan op een eigen houtje interventies te zoeken voor de patiënt.  Maar daar hebben ze vaak amper tijd voor.

Zij hebben daarom snel toegankelijke informatie nodig. Wijkcoördinatoren kunnen hierbij ondersteunend zijn voor de eerstelijn. In ziekenhuizen ligt dit weer anders. Een leefstijlloket werd genoemd als een mogelijke goede plek waar het medisch domein patiënten naar door kan verwijzen.

Wederom dank aan alle aanwezige professionals! Samen zijn we Gezond en Gelukkig Den Haag.