Community-up werken in Den Haag Zuidwest – Samen leren, luisteren en doen voor een gezondere wijk 

10 november 2025, 14:05

Hoe kunnen we gezondheid en welzijn – niet voor, maar samen met bewoners – versterken door community-up te werken? Om die vraag draaide het tijdens de kennissessie “Community-up werken in Zuidwest”: een middag vol inspiratie, verhalen en ontmoetingen tussen professionals, onderzoekers en beleidsmakers.

De bijeenkomst bood ruimte voor het delen van kennis, onderzoek en praktijkervaringen. Aan de hand van inspirerende voorbeelden werd duidelijk wat community-up werken betekent in de praktijk, en hoe het kan bijdragen aan een gezondere en meer verbonden wijk. Deelnemers werden uitgenodigd om hun eigen ervaringen te delen en in gesprek te gaan over de mogelijkheden (en obstakels) voor de community-up werkwijze in hun eigen werkomgeving.

De kracht van gelijkwaardigheid en luisteren

De sessie werd geopend door Jet Bussemaker, voorzitter van Gezond en Gelukkig Den Haag en van de alliantie Gezondheid & Vitaliteit van het Nationaal Programma Zuidwest.

Bussemaker vertelde over het ontstaan en de uitgangspunten van community-up werken in Den Haag Zuidwest. Ze benadrukte dat community-up werken méér is dan  bewoners raadplegen: het gaat om samen plannen maken, meebeslissen en coproduceren.

Echte verandering begint met gelijkwaardigheid, goed luisteren en samen doen.

Volgens Bussemaker is het essentieel om aan te sluiten bij de leefwereld van bewoners, en te vragen wat hen écht bezighoudt. Daarbij is context cruciaal: gezondheid ontstaat immers niet alleen in de spreekkamer, maar vooral in de wijk, in het dagelijks leven van mensen. De relatie met de wijkbewoners is daarbij van groot belang: “Alleen als we elkaar echt zien en vertrouwen, kunnen we samen gezonder worden.”

De Alliantie Gezondheid & Vitaliteit

Petra van Wezel, programmaleider alliantie Gezondheid & Vitaliteit, lichtte toe hoe community-up werken in de praktijk wordt toegepast. Community-up samenwerken met bewoners en professionals in de wijken is binnen de alliantie voor veel projecten en initiatieven de basis; beleid en uitvoering groeien vanuit de wijk, met bewoners als gelijkwaardige partners.

Dit doet de alliantie samen met partners vanuit zorg, welzijn, wonen, onderwijs en veiligheid, waarbij wordt gewerkt aan thema’s als gezonde leefstijl, gezonde leefomgeving, gezond opgroeien en mentale gezondheid en bestaanszekerheid.

Het doel is een duurzame structuur waarin gezondheid en kansengelijkheid vanzelfsprekend zijn en waar inwoners betrokken zijn.

 Mini & Maxi Café – it takes a village to raise a child

Een inspirerend praktijkvoorbeeld van deze aanpak is het Mini & Maxi peutercafé, een recent geopende ontmoetingsplek op het Heeswijkplein in Moerwijk. Projectleiders Nori van Balkom en Jamila Choukoud vertelden hoe dit initiatief is ontstaan uit de ideeën en betrokkenheid van moeders uit de wijk zelf. Het café is een laagdrempelige ontmoetingsplek voor ouders en jonge kinderen, waar leren, spelen en verbinden centraal staan.

Het initiatief richt zich enerzijds op de ontwikkeling van jonge kinderen (de Mini’s) op het gebied van taal en spel, en anderzijds op het versterken van ouders (de Maxi’s) door het opbouwen van een sociaal netwerk, het vergroten van hun zelfvertrouwen en het versterken van opvoedvaardigheden.

Het Mini & Maxi café laat zien dat community-up werken mogelijk is. Met de juiste ruimte, vertrouwen en een grote dosis liefde voor de wijk.

Project Bloesem – onderzoek met én door bewoners

Marieke Breed en Sam Schrevel presenteerden Project Bloesem, een participatief onderzoeksproject in Moerwijk dat zich richt op de stapeling van sociale en gezondheidsproblemen bij alleenstaande ouders. Dit project heeft als doel om door middel van samenwerking met bewoners als co-onderzoekers inzicht te krijgen in de complexe situatie van deze ouders en de impact van sociale problemen als armoede, stress en gebrek aan vertrouwen in instanties op hun gezondheid.

De kern van Project Bloesem is relationeel en responsief werken. Echte verandering begint met wederzijds vertrouwen, luisteren en erkenning van ieders ervaringen.

Dat klinkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk is het vaak lastig. Soms houden kleine gebaren de deur naar verbinding open, soms valt die deur juist snel dicht. Ondanks goede intenties is het vaak een uitdaging om die deur naar echte verbinding open te houden. Het opbouwen van vertrouwen vraagt tijd en wederkerigheid, vooral omdat het vertrouwen vaak is geschaad door eerdere slechte ervaringen met instanties.

Breed en Schrevel daagden de deelnemers uit met prikkelende stellingen over bewonersbetrokkenheid, om hen stil te laten staan bij hun eigen onbewuste aannames over de wensen en behoeften van bewoners. Dit liet gauw zien dat écht luisteren zonder vooroordelen makkelijker gezegd is dan gedaan.

De Verbinders – samen sterk in Moerwijk Oost

Samenwerking tussen het formele en informele netwerk, hoe doe je dat? Dat besprak Roos van Lammeren aan de hand van haar onderzoek naar De Verbinders. In dit project in Moerwijk werken bewoners en professionals samen aan mentale gezondheid en sociale verbinding.

Het team van De Verbinders is dagelijks in de wijk aanwezig: in buurtkamers én op straat. Het doel: ondersteuning die dichtbij, cultuursensitief en laagdrempelig is – vooral na 17.00 uur, als veel hulp stopt, maar de zorgen doorgaan.

Door actief samen te werken met zowel formele als informele netwerken, weten De Verbinders bewoners te bereiken die anders buiten beeld zouden blijven. Hun werk laat zien hoe laagdrempelige nabijheid de basis vormt voor duurzame ondersteuning in de wijk.

Samen leren en bouwen aan een warm systeem

In de afsluiting van de sessie benadrukte Jet Bussemaker dat community-up geen project is, maar een houding. Het vraagt tijd, lef en een systeem dat bewonersinitiatieven ondersteunt in plaats van overneemt. Daarbij is het van belang dat we blijven leren en reflecteren samen met professionals en bewoners.

We hebben een warm systeem nodig – waarin menselijkheid, continuïteit en vertrouwen centraal staan. Alleen dan kunnen we duurzame verandering realiseren.